Εξαρτημένες / δευτερεύουσες προτάσεις

Τα φανταστικά ιπτάμενα βιβλία του κου Μόρις Λέσμορ

The Fantastic Flying Books of Mr. Morris Lessmore

Όπως τονίζουν οι δημιουργοί του, πρόκειται για «την ιστορία των ανθρώπων που αφοσιώνουν τις ζωές του στα βιβλία και τα βιβλία τους το ανταποδίδουν». Η ταινία εξιστορεί το τι συνέβη στον ήρωα Μόρις Λέσμορ που μετά την επέλαση ενός τυφώνα βρίσκεται σε έναν φανταστικό κόσμο, όπου τα βιβλία έχουν ζωντανέψει και συμπαραστέκονται στους ανθρώπους.

Σύνταξη

Βασική μονάδα του λόγου, σε κάθε γλώσσα, είναι τα φωνήματα. Με τα φωνήματα σχηματίζουμε τους φθόγγους. Με τους φθόγγους σχηματίζουμε τις λέξεις και με τις λέξεις σχηματίζουμε οργανωμένα σύνολα λέξεων, τις προτάσεις.

Περίοδος είναι το τμήμα του λόγου αποτελείται από μία ή περισσότερες προτάσεις και εκφράζει ένα αυτοτελές και ολοκληρωμένο νόημα. Αρχίζει από ισχυρή στίξη και τελειώνει σε ισχυρή στίξη. Ως ισχυρή στίξη εννοούμε την τελεία, το ερωτηματικό, το θαυμαστικό και τα αποσιωπητικά.

Πρόταση λέγεται μια σειρά από λέξεις η οποία περιλαμβάνει οπωσδήποτε ένα ρήμα και έχει δικό της, αυτοτελές νόημα.

Οι προτάσεις διακρίνονται σε κύριες και εξαρτημένες / δευτερεύουσες. Οι κύριες έχουν αυτοτελές νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους.

Π.χ. Δώστε μας τις γνώσεις σας. ΚΥΡΙΑ

Ο Νίκος είπε ότι θα πάει στη συναυλία.
[εξαρτημένη πρόταση – αντικείμενο του είπε]

Οι εξαρτημένες προτάσεις συμπληρώνουν τις κύριες προτάσεις και είτε λειτουργούν ως όροι τους (υποκείμενα, αντικείμενα) είτε μας δίνουν μια πληροφορία για τις συνθήκες μέσα στις οποίες πραγματοποιείται αυτό που δείχνει η κύρια πρόταση.

Οι εξαρτημένες προτάσεις εισάγονται με μερικές ξεχωριστές λέξεις, τους συνδέσμους . Αυτές οι λέξεις συνδέουν τις εξαρτημένες με τις κύριες προτάσεις.

Οι εξαρτημένες / δευτερεύουσες προτάσεις διακρίνονται σε:

Α. Ειδικές προτάσεις

Οι ειδικές προτάσεις εισάγονται με τους συνδέσμους ότι, πως, που και είναι αντικείμενα ρημάτων όπως: λέω, πιστεύω, νομίζω, ξέρω, αισθάνομαι, υποστηρίζω κ.ά.

Π.χ. Φαίνεται ότι η βροχή θα κρατήσει αρκετή ώρα.

Β. Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις

Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που εκφράζουν ερώτηση ή απορία. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις εισάγονται με τα αν, μήπως, με
τις ερωτηματικές αντωνυμίες και με τα ερωτηματικά επιρρήματα.

Π.χ. Ο θείος Βρασίδας αναρωτιέται αν θα πάει τελικά στην Άνδρο για διακοπές.

Γ. Βουλητικές προτάσεις

Οι βουλητικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που εκφράζουν επιθυμία,
σχεδιασμό ή ευχή. Οι βουλητικές προτάσεις βρίσκονται πάντοτε σε υποτακτική (γι' αυτό και ξεκινούν με το μόριο να της υποτακτικής.

Π.χ. Θέλω να πάω στον κινηματογράφο.

Δ. Ενδοιαστικές προτάσεις

Οι ενδοιαστικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που εκφράζουν τον φόβο ή τον
δισταγμό μας για κάτι. Οι προτάσεις αυτές εισάγονται με τους συνδέσμους μήπως και μη(ν).

Π.χ. Ο θείος μου ανησυχεί μη χαλάσει κι άλλο ο καιρός.

Ε. Αναφορικές προτάσεις

Οι αναφορικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που αναφέρονται σε
μία λέξη ή φράση κάποιας άλλης πρότασης. Οι προτάσεις αυτές εισάγονται
με τις αναφορικές αντωνυμίες ή το άκλιτο που.

Π.χ. Είδα μια κοπέλα η οποία/που μου είχε πουλήσει ένα παγωτό.

ΣΤ. Υποθετικές προτάσεις

Οι υποθετικές προτάσεις δηλώνουν ότι κάτι πρέπει να εκπληρωθεί για να πραγματοποιηθεί στη συνέχεια το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Οι προτάσεις αυτές εισάγονται με τους υποθετικούς συνδέσμους (π.χ. αν, άμα, είτε...είτε,).

Π.χ. Αν την ξαναδώ, θα της πω την αλήθεια.

Ζ. Χρονικές προτάσεις

Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους(π.χ. αφού, όταν, ενώ,).

Π.χ. Αφού πλύνω το πρόσωπό μου, ντύνομαι και χτενίζομαι.

Η. Αιτιολογικές προτάσεις

Οι αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους (π.χ. γιατί,
επειδή, διότι, ). Τις χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να επιχειρηματολογήσουμε για κάτι .

Π.χ. Οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, επειδή ξεκίνησε στη γη η εποχή των παγετώνων.

Θ. Εναντιωματικές προτάσεις – Παραχωρητικές προτάσεις

Οι εναντιωματικές προτάσεις φανερώνουν αντίθεση σε αυτό που δείχνει η κύρια
πρόταση. Παρ' όλα αυτά, η κύρια πρόταση ισχύει. Εισάγονται με τους συνδέσμους αν
και, ενώ, μολονότι, κι ας.

Π.χ. Πήγαμε εκδρομή, αν και έβρεχε.

Ι. Τελικές προτάσεις

Όταν θέλουμε να δείξουμε για ποιο σκοπό γίνεται κάτι, χρησιμοποιούμε τελικές προ-
τάσεις. Αυτές εισάγονται με το για + το μόριο της υποτακτικής να.

Π.χ. Θα πάω να τη βρω για να της το πω .

ΙΑ. Αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις

Οι αποτελεσματικές προτάσεις δείχνουν το αποτέλεσμα της πράξης που δηλώνει η
κύρια πρόταση. Εισάγονται με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους ώστε, που.

Π.χ. Ο καιρός επιδεινώθηκε τόσο πολύ, που ο θείος μου ανέβαλε τις διακοπές του.

Τα είδη των προτάσεων from teaghet