Από τους πρωταγωνιστές του αγώνα για την ανεξαρτησία των Ελλήνων, πρωτοστάτησε σε μερικές από τις πιο γνωστές μάχες της Επανάστασης και κατέληξε να πέσει νεκρός από το χέρι ενός Έλληνα, ο οποίος μάλιστα υπήρξε πρωτοπαλίκαρό του.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1788 με το επώνυμο Βερούσης ή κατ’ άλλους Μουτσανάς). Ήταν μοναχογιός του ξακουστού Αρβανίτη αρματολού της Ρούμελης Καπετάν Ανδρούτσου και της Ακριβής Τσαρλαμπά, κόρης προεστού της Πρέβεζας

Η μητέρα του Οδυσσέα Ανδρούτσου είχε καταφύγει στο νησί του Ιονίου Πελάγους όταν ήταν έγκυος, προκειμένου να γλιτώσει από την καταδίωξη που είχαν εξαπολύσει εναντίον της οι Τούρκοι επειδή ο σύζυγός της πολεμούσε στο Αιγαίο στο πλευρό του Λάμπρου Κατσώνη.

Σε ηλικία τεσσάρων ετών ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βαπτίστηκε από τη γυναίκα του Κατσώνη, Μαρουδιά, που για τον ίδιο λόγο είχε ζητήσει κι αυτή άσυλο στο νησί. Του έδωσαν το όνομα Οδυσσέας προς τιμήν του ομηρικού βασιλιά της Ιθάκης. Ο ίδιος πάντως έλεγε πως ένιωθε ως πραγματική πατρίδα του εκείνη του πατέρα του, τις Λιβανάτες Λοκρίδος.

Όταν ο Αλή Πασάς έμαθε πως ο φίλος του καπετάν Ανδρούτσος -τον οποίο αποκεφάλισαν το 1797 οι Τούρκοι- άφησε γιο, τον πήρε κοντά του στην αυλή του στα Γιάννενα, που αποτελούσε τότε σπουδαίο στρατιωτικό σχολείο, στο οποίο μαθήτευσαν αρκετοί Έλληνες αγωνιστές του ’21.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μεγάλωσε ο μικρός Οδυσσέας. Εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα και να μιλάει ιταλικά και αρβανίτικα. Η σωματική του δύναμη ήταν παροιμιώδης και διηγούνται αναρίθμητα κατορθώματά του. Κάποιος βιογράφος του γράφει, ότι «επήδα ως έλαφος, έτρεχεν ως ίππος και ίππευεν ως Κένταυρος».