Μαθαίνοντας τους δείκτες (Χημεία Γ’ Γυμνασίου)
1. Εισαγωγή
Σε αυτό το μάθημα θα ασχοληθούμε με τους δείκτες και πως μεταβάλουν το χρώμα των διαλυμάτων.
Οι δείκτες είναι χημικές ουσίες οι οποίες με την παρουσία οξέων αλλάζουν χρώμα. Για παράδειγμα, αν προσθέσουμε λίγες σταγόνες του δείκτη μπλε της βρωμοθυμόλης στο διάλυμα οποιουδήποτε οξέος, το διάλυμα θα πάρει κίτρινο χρώμα. Οι πιο συνηθισμένοι από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται στα χημικά εργαστήρια είναι το βάμμα του ηλιοτροπίου, η ηλιανθίνη, το μπλε της βρωμοθυμόλης και η φαινολοφθαλεΐνη.
Δείκτες περιέχονται στο κόκκινο λάχανο, στο τσάι, στα πέταλα πολλών λουλουδιών, όπως τα κόκκινα τριαντάφυλλα, τα γεράνια, οι πετούνιες, στα «ιταλικά» ραδίκια και αλλού.
Στη συνέχεια, θα παρουσιάσουμε ένα βίντεο πειράματος Χημείας Γ’ Γυμνασίου όπου στόχος είναι η κατανόηση της χρήσης των δεικτών. Στο πείραμα χρησιμοποιείται ένας δείκτης και 5 διαφορετικά διαλύματα.
Στο πείραμα χρησιμοποιούνται:
α) Αντιδραστήρια: Χυμός από κόκκινο λάχανο, ξύδι, καθαριστικό τζαμιών, τουμποφλό, σόδα (μαγειρική), χυμός από λεμόνι.
β) Όργανα-Συσκευές: Γυάλινα ποτήρια, γκαζάκι, πλέγμα, σκεύος βρασμού (ποτήρι ζέσεως pyrex).
γ) Υλικά για το διάλυμα του δείκτη: Φύλλα από κόκκινο λάχανο, νερό, γκαζάκι, πλέγμα, σκεύος βρασμού (ποτήρι ζέσεως pyrex).
Το μάθημα αποσκοπεί να αντιληφθεί ο μαθητής την αλλαγή χρώματος του διαλύματος με προσθήκη δείκτη. Τα χρώματα ρόζ, πράσινο σχετίζονται με την οξύτητα των διαλυμάτων (διαφορετικό pH), όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα.
Το pH θα το μελετήσουμε σε επόμενο μάθημα.
2. Βίντεο πειράματος
3. Ασκήσεις
Άσκηση 1
Άσκηση 2
Άσκηση 3
4. Απεικονίσεις μορίων
Παρακάτω απεικονίζεται η δισδιάστατη και η τρισδιάστατη απεικόνιση 2 μορίων που είναι συστατικά των διαλυμάτων του πειράματος: (α) του μορίου του Οξικού Οξέος που εμπεριέχεται στο Ξύδι και (β) του μορίου της Αμμωνίας που εμπεριέχεται στο καθαριστικό τζαμιών.
α) μόριο Οξικού Οξέος (CH3COOH)
Δισδιάστατη απεικόνιση
Τρισδιάστατη απεικόνιση
(Κάντε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο. Άνθρακας: Γκρι, Οξυγόνο: Κόκκινο, Υδρογόνο: Άσπρο)
https://embed.molview.org/v1/?mode=balls&cid=176
β) μόριο Αμμωνίας (NH3)
Δισδιάστατη απεικόνιση
Τρισδιάστατη απεικόνιση
(Κάντε κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο. Άζωτο: Μπλε, Υδρογόνο: Άσπρο)