Η ιστορία του Καρναβαλιού αρχίζει από πολύ παλιά. Στην αρχαία Ελλάδα, το συναντάμε στις Διονυσιακές τελετές όπου οι άνθρωποι φορούσαν πήλινες μάσκες-προσωπεία ή δέρματα ζώων και χόρευαν σε μεγάλες πομπές για να τιμήσουν τον θεό του κρασιού και του γλεντιού. Στις εκδηλώσεις αυτές, οι αρχαίοι Έλληνες ξόρκιζαν το κακό και τον χειμώνα και προετοίμαζαν τον ερχομό της άνοιξης. Οι περισσότερες από τις Διονυσιακές γιορτές και έθιμα των αρχαίων Ελλήνων πέρασαν και στο Βυζάντιο. Σε αυτό βοήθησε η ανεξιθρησκία που κατοχύρωσε ο Μέγας Κωνσταντίνος το 313 μ.Χ και η αγάπη που έτρεφε ο αυτοκράτορας Ιουλιανός για τους αρχαίους, τα έθιμα και τις γιορτές τους .

Με το πέρασμα των αιώνων και την επιρροή της κουλτούρας, των μύθων και της παράδοσης του κάθε τόπου, διαμορφώθηκαν οι αντίστοιχες εκδηλώσεις της Αποκριάς σε κάθε γωνιά της χώρας.Τα χρόνια πέρασαν και οι εποχές άλλαξαν όμως, το Καρναβάλι συνέχισε να δίνει χαρά και κέφι στους ανθρώπους. Μερικές από τις πιο γνωστές αποκριάτικες γιορτές στην Ελλάδα γίνονται στην Πάτρα, στην Ξάνθη, στο Ρέθυμνο, στο Μοσχάτο, στη Νάουσα, στην Θήβα και αλλού.

Το Πατρινό καρναβάλι αποτελεί τόσο την μεγαλύτερη όσο και την παλαιότερη αποκριάτικη εκδήλωση στην Ελλάδα. Οι προετοιμασίες αρχίζουν στις 17 Ιανουαρίου και ο εορτασμός ξεκινάει την Τσικνοπέμπτη, οπότε σουβλίζουμε κρέατα και μυρίζει η τσίκνα, και διαρκεί μέχρι την Καθαρά Δευτέρα.

Το Καρναβάλι είναι μια λέξη ταυτόσημη με στιγμές χαράς, γλεντιού, μασκαρέματος, ξέφρενους ήχους που σε ξεσηκώνουν, χορού και ξεφαντώματος.

Με χιλιάδες “χρωματιστά ποτάμια” να πλημμυρίζουν τους δρόμους και τις πλατείες και αμέτρητες μάσκες και στολές, μικροί και μεγάλοι μασκαράδες, καρναβαλιστές ή επισκέπτες ξεφαντώνουν και γιορτάζουν τον ερχομό της άνοιξης με αρχηγό τον βασιλιά Καρνάβαλο. Έναν βασιλιά που στο τέλος, συνήθως, παραδίδεται στις φλόγες, σημαίνοντας τη λήξη της πιο κεφάτης γιορτής του χρόνου.

Η συνήθεια του πετάγματος του χαρταετού προέρχεται πιθανότατα από την Κίνα, όπου λέγεται ότι το έθιμο ξεπερνά τα 2400 χρόνια ζωής. Ο σκοπός του εθίμου στην Αρχαία Κίνα ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Μάλιστα, οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρεμόντουσαν πάνω του και να της πραγματοποιήσει!

Από την Κίνα, φτιαγμένος από μετάξι και μπαμπού, με τη μορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύμβολο, αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας για τον λαό, ο χαρταετός πέταξε μακριά και ταξίδεψε τον κόσμο. Σύμφωνα με έναν μύθο της Ανατολής, μια νύχτα ένας Ιάπωνας στρατηγός πέταξε πάνω από το στρατόπεδο των εχθρών του έναν χαρταετό γεμάτο κουδούνια, με αποτέλεσμα οι εχθροί να νομίσουν ότι τους επιτέθηκαν τα κακά πνεύματα και να το βάλουν στα πόδια. Γύρω στο 1400 μ.Χ. οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην Γηραιά Ήπειρο.

Στη μακραίωνη ιστορία τους, χρησιμοποιήθηκαν ποικιλοτρόπως: για τη μέτρηση της Θερμοκρασίας και της ταχύτητας των ανέμων, για μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφήσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα. Τα χρόνια 1799-1809, ο σερ George Cayley άρχισε να πειραματίζεται με τους χαρταετούς, προκειμένου να κατασκευάσει μια μηχανή που να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ανθρώπους στον αέρα. Και τα κατάφερε!!! Κατά τους δύο Παγκόσμιους πολέμους, χαρταετοί χρησιμοποιούνταν ως συσκευές παρατήρησης.

Παραμένει, ως σήμερα, δημοφιλής στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Ινδία, στην Ταϊλάνδη και στο Αφγανιστάν αλλά και σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής.

Κάθε χώρα έχει τα δικά της έθιμα γύρω από το πέταγμα του χαρταετού. Στην Κίνα θεωρείται ιεροτελεστία από την κατασκευή του έως και το πέταγμά του και, μάλιστα, κάθε χρόνο διοργανώνονται διαγωνισμοί για τον καλύτερο χαρταετό. Οι Κινέζοι πιστεύουν, ακόμα και σήμερα, ότι πετώντας τον χαρταετό διώχνουν την κακή τύχη και ότι όσο ψηλότερα φτάσει ο αετός τους, τόσο καλύτερη τύχη θα έχουν.

Στην Αγγλία, ονομάζεται kite, το οποίο είναι το όνομα ενός υπέροχου πουλιού. Στην Ιαπωνία, τάκο που σημαίνει χταπόδι και έχει να κάνει με τους πολλούς σπάγκους που κρέμονται από αυτόν. Στο Μεξικό, τον ονομάζουν papalote που σημαίνει πεταλούδα. Στη Γερμανία, drachen που σημαίνει δράκος.

Στην Ελλάδα, το πέταγμα του χαρταετού είναι μέρος των εθίμων της Καθαράς Δευτέρας και, συγκεκριμένα, του υπαίθριου εορτασμού της - τα λεγόμενα κούλουμα. Ο σκελετός των χαρταετών κατασκευάζεται από καλάμι, ελαφρύ ξύλο ή από πλαστικό, ενώ όλο το μέρος που φέρνει αντίσταση στον αέρα από πλαστικό φύλλο ή χαρτί. Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής με τον συμβολισμό στον κινέζικο πολιτισμό, καθώς συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο. Στην χώρα μας, πέρα από την κλασική ονομασία χαρταετός, στη Θράκη τον λένε και πετάκι ενώ στη Σμύρνη πετούσαν τα τσερκένια, στην Κωνσταντινούπολη τους «ουτσουρμάδες», στον Πόντο τα «πουλία». Ανάλογα με την περιοχή, λοιπόν, οι χαρταετοί έχουν κι άλλη ονομασία.

Κ.Τ.

Β.Π.