ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΑΠ΄ΤΑ ΠΑΛΙΑ… ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΜΥΣΤΙΚΑ !!!
«ΕΤΟΙΜΑΣΤΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ» …
Θα πάμε εκδρομή με τη χρονομηχανή
ως το παρελθόν, ως το παρελθόν.
Μπες κι εσύ στη χρονομηχανή
μην αργείς λεπτό, μην αργείς λεπτό.
5-4-3-2-1….οοοοοο….
Απογείωση!!
Γνωρίζεις ότι πολλά από τα παιχνίδια που παίζεις με τους φίλους σου παίζονταν και στην αρχαία Ελλάδα;
Κουδουνίστρες, κούκλες και μικρογραφίες αγγείων, παιχνίδια με ρόδες, ζωάκια από πηλό, αστράγαλοι, αλλά και ξύλινα αλογάκια, μπάλες και άλλα πολλά διασκέδαζαν τα παιδιά τις ώρες που έμεναν στο σπίτι.
Αγαπημένα παιχνίδια ήταν και τα ομαδικά, το κρυφτό, η τυφλόμυγα, τα αγαλματάκια ακούνητα, το κουτσό, αλλά και οι γρίφοι και τα αινίγματα. Μπορείς κι εσύ στον ελεύθερο χρόνο σου να παίξεις με τα αδέλφια σου ή και με τους φίλους σου ή και να φτιάξεις τα δικά σου παιχνίδια.
Αγαπημένα παιχνίδια ήταν και τα ομαδικά, το κρυφτό, η τυφλόμυγα, τα αγαλματάκια ακούνητα, το κουτσό, αλλά και οι γρίφοι και τα αινίγματα. Μπορείς κι εσύ στον ελεύθερο χρόνο σου να παίξεις με τα αδέλφια σου ή και με τους φίλους σου ή και να φτιάξεις τα δικά σου παιχνίδια.
ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Το παιχνίδι, διαχρονικά, έχει τη δική του θέση στην καθημερινή ζωή, τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων. Πολλά από τα παιχνίδια που παίζονται σήμερα, όπως οι κούκλες, το γιο-γιο, η μπάλα, τα κότσια, η τυφλόμυγα, το κουτσό, το κρυφτό και τα αγάλματα, θυμίζουν πολύ τα παιχνίδια των αρχαίων· μόνο οι ονομασίες αλλάζουν.
Τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων, οι παραστάσεις των πήλινων αγγείων, τα ανάγλυφα και τα ειδώλια, καθώς και τα παιχνίδια που έχουν βρεθεί, αποτελούν πολύτιμες πηγές που μας επιτρέπουν να μάθουμε ποια ήταν τα αρχαία παιχνίδια και πώς παίζονταν, και να κατανοήσουμε την εκπαιδευτική και ψυχαγωγική τους αξία.
Στο παρακάτω βίντεο, θα δούμε αρκετά παιχνίδια που παραμένουν σταθερά στον χρόνο!!!
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Τα πρώτα παιχνίδια που συνδέονται με τη βρεφική ηλικία των παιδιών είναι, μεταξύ άλλων, οι κουδουνίστρες ή σείστρα και τα κουδουνάκια. Οι κουδουνίστρες, διαφορετικά πλαταγόνες ή πλαταγές, κατασκευάζονταν από πηλό ή μέταλλο, καμιά φορά και από ξύλο, και περιείχαν πετραδάκια ή σπόρους. Ο έντονος ήχος που έκαναν, ηρεμούσε και διασκέδαζε τα μωρά και, επιπλέον, οι αρχαίοι πίστευαν ότι μπορούσε να απομακρύνει τα κακά πνεύματα που παραμόνευαν γύρω από την κούνια των μωρών.
Ο Πολυδεύκης, Έλληνας ρήτορας και λεξικογράφος, γράφει τον 2ο αι. μ.Χ. ότι οι τροφοί με την κουδουνίστρα παρήγαν έναν ήχο μονότονο κι έτσι κατόρθωναν να ηρεμούν τα βρέφη (Ονομαστικόν, ΙΧ, 127).
Από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά έπαιζαν και με άλλα αγαπημένα παιχνίδια, όπως οι συρίκτρες (σφυρίκτρες), τα αμαξάκια και τα πήλινα ομοιώματα ζώων. Μεγαλώνοντας σε ηλικία, τα παιδιά είχαν την ανάγκη της παρέας και των ομαδικών παιχνιδιών, καθώς η διαδικασία του παιχνιδιού ήταν και μία μορφή κοινωνικοποίησης για τα παιδιά. Τα παιδιά στα αρχαία χρόνια έπαιζαν επίσης με παιχνίδια, όπως ζωάκια, που ήταν κατασκευασμένα από διάφορα υλικά, όπως πηλό, ξύλο κ.ά.
Αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων σε ηλικία αγοριών ήταν «το άθυρμα», ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι.
Το αλογάκι, που παίζουν και σήμερα τα παιδιά καβαλώντας ένα καλάμι, έχει και αυτό τις ρίζες του στα αρχαία χρόνια. Από τις φιλολογικές μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι ονομαζόταν «κάλαμον επιβαίνειν». Το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα μακρύ κοντάρι ή καλάμι, ένα μικρό μαστίγιο και πολλή φαντασία.
Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ραβδί ή ένα ξύλο σκούπας. Μετάτρεψέ το σε αλογάκι, βάζοντας στην μία άκρη ένα αυτοσχέδιο κεφάλι αλόγου, ή σε αμαξάκι, βάζοντας μία ρόδα ή ένα άλλο αντικείμενο που να θυμίζει τροχό.
Aνάμεσα στα αγαπημένα παιχνίδια των κοριτσιών, οι κούκλες, οι πλαγγόνες ή νευρόσπαστα, είχαν ξεχωριστή θέση. Ήταν κατασκευασμένες από διάφορα υλικά, από πηλό, ξύλο, ύφασμα, ελεφαντοστό κ.ά. Οι περισσότερες πήλινες κούκλες που σώζονται μέχρι τις μέρες μας είναι αρθρωτές, με κινητά χέρια και πόδια, προσαρμοσμένα στο σώμα με σύρμα ή νήμα, έτσι ώστε να κινούνται ελεύθερα.
Αντίγραφα επίπλων, καρεκλίτσες, κρεβάτια, αλλά και μικρογραφίες αγγείων, παπούτσια και άλλα εξαρτήματα έκαναν το παιχνίδι με τις κούκλες πιο διασκεδαστικό και συγχρόνως διδακτικό, μια και τα κορίτσια, παίζοντας, αντέγραφαν τον κόσμο των μεγάλων. Πολλά κοριτσίστικα παιχνίδια, κούκλες, μπάλες, αστράγαλοι, αλλά και άλλα αντικείμενα, συνυφασμένα με τα παιδικά χρόνια, έχουν βρεθεί σε Ιερά ως αφιερώματα από τα κορίτσια τις παραμονές του γάμου τους.
Ο αστραγαλισμός ή το «αστραγαλίζειν», τα παιχνίδια δηλαδή με τους αστραγάλους, ήταν από τα πιο αγαπημένα των παιδιών αλλά και των ενηλίκων. Η ονομασία του παιχνιδιού προέρχεται από τα κόκαλα των αρθρώσεων ανάμεσα στην κνήμη και στη φτέρνα διαφόρων ζώων, αλλά κυρίως προβάτων και κατσικιών.
Στην αρχαία Ελλάδα ο αστραγαλισμός ήταν κυρίως παιχνίδι για κορίτσια που παιζόταν με πολλούς τρόπους. Ο πιο συνηθισμένος ήταν να ρίχνουν τέσσερις αστραγάλους και να παρατηρούν την όψη που έδειχνε ο καθένας. Κάθε πλευρά του αστραγάλου είχε ιδιαίτερη σημασία και διαφορετική ονομασία, όπως κώος, χίος, ύπτιος, πρανής. Σημασία στο παιχνίδι είχε η πλευρά που ακουμπούσε στο έδαφος και η βαθμολογία ήταν ανάλογη.
Οι αστράγαλοι μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε άλλα παιχνίδια δεξιοτεχνίας που απευθύνονταν σε παιδιά μικρότερης ηλικίας, αλλά και σε τυχερά παιχνίδια, κυρίως από τα ρωμαϊκά χρόνια και εξής, όπου οι αστράγαλοι αντικαθιστούσαν τα ζάρια (τους κύβους). Στα παιχνίδια δεξιοτεχνίας οι αστράγαλοι μπορούσαν να αντικατασταθούν από βότσαλα, καρύδια ή αμύγδαλα.
Πολλά από τα ατομικά ή ομαδικά παιχνίδια δρόμου, όπως η μπάλα, τα κότσια, ή οι βόλοι, που τα συναντάμε ως λαϊκά παιχνίδια, είναι γνωστά ήδη από την αρχαιότητα με τις αντίστοιχες ονομασίες, σφαίρα, αστράγαλοι ή σφαιρίδια.
Αφού διαβάσαμε ολες αυτές τις σημαντικές πληροφορίες, μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε και μέσα από το παρακάτω βίντεο:
Καθώς παρατηρούμε τα παιχνίδια της αρχαίας Ελλάδας μπορούμε να ψάξουμε στο σπίτι μας και να τα συγκρίνουμε με τα δικά μας παιχνίδια!! Αλήθεια μοιάζουν τα παλιά παιχνίδια με τα σημερινά; Βρείτε ομοιότητες και διαφορές!! Στη συνέχεια μπορείτε να βγάλετε φωτογραφίες με τα παρόμοια παιχνίδια και να μας τις δείξετε για να συνδέσουμε παρόν και παρελθόν!
Αφού μας αρέσουν πολύ τα παιχνίδια αυτά, μπορούμε να φτιάξουμε τα δικά μας παλιά παιχνίδια με απλά υλικά όπως πηλό, πλαστελίνη, ζυμάρι, χαρτόνια, παλιά κουτιά, σχοινιά...
Μπορούμε να δημιουργήσουμε το δικό μας ξεχωριστό παιχνίδι, φτιάχνοντας το αγαπημένο μας ζωάκι, όπως τα πήλινα ζωάκια στην αρχαιότητα!!!!
Μπορούμε να φτιάξουμε μια κούκλα, χρησιμοποιώντας υλικά που υπάρχουν στο σπίτι, όπως οι πλαγγόνες (κούκλες) στην αρχαιότητα. Τα υλικά που θα χρειαστείς είναι ύφασμα, βαμβάκι, κουμπιά,νήματα και κλωστές, ξυλάκια, κόλλες και χρώματα. Κατασκεύασε μία χάρτινη κούκλα με κινητά χέρια και πόδια, τα οποία μπορείς να προσαρμόσεις στο υπόλοιπο σώμα με κλωστή ή δίκαρφα. Κόλλησε στις παλάμες και στα πέλματα κλωστή ή ξυλάκια, και παίξε με τους φίλους σου θέατρο σκιών.
Μπορούμε να ζωγραφίσουμε το αγαπημένο μας παλιό παιχνίδι:
Τα "Λαικά παιχνίδια" του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα
Τα παλιά παιχνίδια μπορούμε να τα δούμε ως εκθέματα στα μουσεία, αλλά και ζωγραφισμένα μέσα από τον πίνακα του ζωγράφου: Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα : "Τα λαικά παιχνίδια."
- Αρχικά παρατηρούμε τον πίνακα και τον περιγράφουμε.
- Έπειτα, κλείνουμε τα μάτια μας και λέμε το πρώτο αντικείμενο που θυμόμαστε από τον πίνακα. Με τα μάτια κλειστά επίσης, περιγράφουμε ένα αντικείμενο του πίνακα και οι υπόλοιποι που ειναι στο σπίτι προσπαθούν να το βρουν.
- Μετράμε τα αντικείμενα του πίνακα.
- Αφού παρατηρήσουμε πολύ καλά τον πίνακα, μπορούμε να τον αναπαραστήσουμε. Ο καθένας μπορεί να διαλέξει το αντικείμενο του πίνακα που θα θέλει να είναι.
Ποιο είναι πιο ψηλά το αριθμητήριο ή η κιθάρα; Πού είναι η κιθάρα; Αριστερά η δεξιά από το αριθμητήριο;
Μπορούμε να ζωγραφίσουμε το δικό μας πίνακα με ξυλομπογιές και κηρομπογιές.
Μπορούμε να φτιάξουμε ένα αριθμητήριο, όπως στον πίνακα, μετρώντας με το χάρακα ίσες αποστάσεις και να συμπληρώσουμε με μπλε και κίτρινες χάντρες από το 1 έως το 10.
Ακούμε το τραγούδι: Το παιχνίδι!!!!
Και αφού τα παιχνίδια αυτά που γνωρίσαμε, τα λέμε «παλιά παιχνίδια»… μπορείτε να σκεφτείτε να ρωτήσετε κάποιον απ΄ τα παλιά τα χρόνια, να μας πει αν τα ξέρει ή αν ξέρει άλλα παλιά παιχνίδια; Ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός που θα μας βοηθήσει; Μα φυσικά!!!! Ο παππούς και η γιαγιά μας είναι τα κατάλληλα πρόσωπα για να μας βοηθήσουν!! Μπορείτε να φτιάξετε λοιπόν ένα σημείωμα και ο καθένας σας σε ρόλο δημοσιογράφου που παίρνει συνέντευξη,θα το έδινε στον παππού του ή τη γιαγιά του ζητώντας τους να σημειώσουν ποιο παλιό παιχνίδι θυμούνται να έπαιζαν τα παλιά τα χρόνια όταν ήταν εκείνοι παιδιά!!! Τα σημειώματα μπορείτε να τα βγάλετε φωτογραφία και να μας τα δείξετε!!!
Κάποιοι είπαν για το παιχνίδι:
Ο KARL GROOS :
«Τα παιχνίδια είναι μέσο φυσικής και ηθικής ανάπτυξης.»
Ο SCHILLER :
«Τα παιχνίδια σε ένα λαό βοηθούν να ανακαλύψουμε την ποιότητα του, και την αξία της τέχνης του.»
Ο PIAGET:
«Τα παιχνίδια είναι μέσο ανάπτυξης της νοημοσύνης, και των άλλων γνωστικών δεξιoτήτων.»
O FREUD :
«Το παιχνίδι είναι έκφραση του υποσυνείδητου και της φαντασίας του παιδιού.»
O ROUSSEAU :
« Πρέπει να ακολουθούμε τους κανόνες της φύσης και να μην της είμαστε ενάντιοι .»
O ERIKSON :
«Το παιδί στο παιχνίδι απαλλάσσεται από ψυχικά συμπλέγματα , αγωνίες και δειλίες, γίνεται ελεύθερο , πειθαρχικό και κοινωνικό.»
Ακόμα,κατά τον ERIKSON, στο ομαδικό παιχνίδι το παιδί, απαλλάσσεται από πολλές κακές συνήθειες, όπως το ψέμα, τον εγωισμό, την οκνηρία, τη δειλία, γίνεται ελεύθερο και πειθαρχικό.
Οι θεωρίες αυτές συμπληρώνουν η μία την άλλη και μας δείχνουν την μεγάλη σημασία του παιγνιδιού και για τη ζωή των παιδιών, και συνεπώς για τη κοινωνία.
Καλή και δημιουργική απασχόληση!!!!!!
Και θα είστε έτοιμοι για το Πτυχίο του Αρχαιολόγου!!!!!
